टरबूज हे इराण, अनाटोलिया आणि आर्मेनियाचे मूळ आहे. टरबूज जीवनसत्व ए आणि जीवनसत्व सी चा चांगला स्रोत आहे. यात 90 टक्के पाणी आणि 9 टक्के कार्बोदके असतात. टरबूज पिकविलेल्या भाज्यांमध्ये पंजाब, तामिळनाडू, महाराष्ट्र आणि उत्तर प्रदेश यांचा समावेश आहे, टरबूज हे नगदी पीक आहे. हे फळ पिकताना कोरडे व पश्चिम दिशेने वाहणारे वारे फळांमधील गोडवा वाढवते. हवेतील जास्त आर्द्रतेमुळे फळे उशिरा पिकतात आणि रोग होण्याची शक्यता देखील वाढते. (Opportunity to make more money with less investment in Melon planting)
कशी करायची टरबूजची शेती?
डॉक्टर राजेंद्र प्रसाद केंद्रीय कृषी विद्यापीठ, पूसा समस्तीपूर येथे सध्या भाजीपाल्याच्या उत्पादनावर विशेष संशोधन चालू आहे, कारण तेथून अनेक ठिकाणी नद्या आहेत. येथील वर्षातील बहुतेक काळ ओसाड असलेल्या क्षेत्रात पाणी सोडून भाजीपाला आणि टरबूज पिकवले जाते. या सर्व प्रकल्पांची जबाबदारी बागायती विभागाचे विभाग प्रमुख डॉ. कृष्ण कुमार यांच्याकडे आहे. टरबूज आता नगदी पीक म्हणून पिकवले जाते.
टरबूजसाठी वालुकामय माती सर्वात उत्तम
उन्हाळ्याचा हंगाम टरबूजसाठी सर्वात योग्य असतो. जानेवारीच्या सुरूवातीपासून ते फेब्रुवारीच्या शेवटापर्यंत याची लागवड केली जाते. जर जमीन वालुकामय असेल आणि तापमान 22 ते 26 अंशांदरम्यान असेल तर पीक उत्पादन देखील चांगले येते. जर यावेळी पश्चिमेकडील वारे वाहू लागले तर फळांमध्ये अधिक गोडवा येतो.
देशाच्या विविध भागात होते टरबूजची लागवड
वेगवेगळ्या राज्यात वेगवेगळ्या महिन्यांत टरबूजची लागवड केली जाते. दक्षिण भारतात याची लागवड ऑक्टोबरमध्ये होते, तर बिहारमध्ये त्याची लागवड डिसेंबर आणि जानेवारीमध्ये होते, तर उत्तर भारतातील इतर राज्यांमध्ये याची फेब्रुवारीपर्यंत लागवड होते.
कोणते वाण अधिक चांगले?
आता सपाट जमिनीवरही शेती केली जाते. पुसा मधुरास, अर्का रहान्स, काशी मधु, दुर्गापुरा मधु, पंजाब सुनही, गुजरात टरबूजा अशा बऱ्याच जातीची आपल्या देशात लागवड केली जाते. यामध्ये शेतकरी विशिष्ट भागाच्या जमिनीची गुणवत्ता आधार मानून पिके घेत आहेत.
हरियाणात हजारो एकर क्षेत्रात टरबूजची लागवड
हरियाणाच्या कैथल जिल्ह्यातील सिवान तहसील हे आजकाल टरबूजांचे महत्त्वपूर्ण केंद्र बनले आहे. या तहसीलच्या अनेक खेड्यांमध्ये शेतकरी टरबूजचे पीक घेत आहेत.
पंजाबमधील कपूरथलाच्या टरबूजला बाजारात महत्त्वाचे स्थान
कपूरथला येथील रहिवासी धरम सिंह अनेक वर्षांपासून टरबूजची लागवड करीत आहेत. दिल्ली आणि आसपासच्या बाजारात पहिला टरबूज देखील कपूरथला येथून आला आहे. धरमसिंह म्हणतात की आम्ही मार्चमध्ये बाजारात टरबूज आणतो, त्यासाठी पीक लागवडीचे काम डिसेंबरपासूनच सुरू होते. हे पीक 4 ते 5 वेळा घेतले जाते. हे पीक 1 आठवडा ते 15 दिवसांत तयार होते आणि बाजारात पोहोचते. टरबूज प्रति एकरात 150 क्विंटल ते 250 क्विंटलपर्यंत उत्पादन घेतले जाते, म्हणजे 5 लाख रुपये प्रति एकर माल विकला जातो आणि दोन ते अडीच लाख रुपये कमाई होते. (Opportunity to make more money with less investment in Melon planting)
